СКАНДИНАВИЈА ИМА ГОЛЕМ БРОЈ ЛОКАЦИИ ШТО СЕ ВКЛУЧЕНИ ВО СВЕТСКОТО НАСЛЕДСТВО НА УНЕСКО И ТОА Е РЕГИОН СО МНОГУБРОЈНИ КУЛТУРНИ И ПРИРОДНИ МЕСТА. ГЛАВНА ТУРИСТИЧКА МАМКА НА СКАНДИНАВИЈА СЕ ПОЗНАТИТЕ НОРВЕШКИ ФЈОРДОВИ И АНТИЧКИТЕ ГРАДОВИ СО ИСТОРИСКИТЕ И АРХИТЕКТОНСКИ ЗНАМЕНИТОСТИ.
Покрај тоа, речиси секоја скандинавска земја има национални паркови со убава природа и добри ски-центри, но и огромни водопади, гејзери и џиновски глечери. Скандинавските локации што УНЕСКО ги стави на својот список претставуваат голема атракција и ако некогаш имате можност и се најдете Во Скандинавија, како културно-историски регион во Северна Европа, влегуваат три држави: Данска, Норвешка и Шведска, но, исто така, дел од овој регион се Финска, оддалечените Исланд и Фарските Острови. Ќе се обидеме со едно „патување“ да им се спротивставиме на предрасудите што можеби ги имате за овој дел од континентот, за кој мислите дека е ладен, недостапен и неинтересен.
УБАВИНИТЕ НА ДАНСКА
ЈЕЛИНГШКИ КАМЕЊА, ГРОБНИЦИ И ЈЕЛИНСКАТА ЦРКВА
Јелинг (Jelling) е село во Данска, во општината Вејле, Централен Јутланд, на околу 10 км северозападно од градот Вејле. Населбата е најпозната по т.н. Јелингшки камења, т.е. камени руни, гробници и Јелинската црква, кои беа запишани во списокот на УНЕСКО на светско наследство во Европа во 1994 година.
Јелингшките камења се два масивни камена со руни (стари писмени знаци на северните скандинавски племиња) од 10 век. Постариот и помал камен е подигнат од последниот пагански дански крал Горм во спомен на неговата сопруга Тира. Вториот поголем камен е во форма на тристрана пирамида со врежани релјефи од двете страни, а на третата има рунен натпис. Каменот го подигнал Харалд I во спомен на своите родители. Релјефите прикажуваат украсни (орнаментални) животински форми, змија завиткана околу лав, но и христијанска тема на Распетието.
Јелингшкиот брод од камен (Yelling Stone) е светилиште од 9 век, исправен камен поставен на земја во форма на брод, меѓу двете кралски гробници што Харалд I ги подигнал за своите родители. Првично бил долг 170 метри, што го прави најголем камен брод, но денес е значително уништен.
Јелингшката камена црква датира од 1100 година, изградена е на местото на постара камена црква што ја подигнал Харалд I Дански во 10 век.
КАТЕДРАЛА РОСКИЛДА, КРАЛСКА ЦРКВА
Овој монументален и грациозен храм е неверојатен пример на готската уметност. Се наоѓа во градот Роскилде на островот Зеланд во данската провинција Зеланд. Катедралата Роскилде е изградена во текот на 12 и 13 век и тоа е прва готска катедрала што била изградена од тули на територијата на цела Скандинавија. Објектот има двојни кули и полукружна галерија во внатрешноста. Катедралата Роскилде е главна данска црква и наедно гробница на кралското семејство. Во мавзолејот и на територијата на катедралата биле погребани 39 кралеви и кралици. Некои од гробовите се многу древни, на пример, саркофагот на Маргареј I, кој владеел до 1396 година. Во катедралата се наоѓа и музеј каде што се чуваат и се изложени облеката на монархот, личните предмети и оружјето.
ЗАМОКОТ КРОНБОРГ
Хелсингер е значаен град во Данска, поточно во источниот дел на државата. Градот се наоѓа во рамките на Престолнинскиот Регион и познат е по замокот Кронборг, место каде што Вилијам Шекспир ја сместил својата трагедија „Хамлет“. Со векови Кронборг претставувал еден од најважните ренесансни замоци во Северна Европа, поради што во 2000 година е вметнат во списокот на светското наследство на УНЕСКО во Европа.
Тврдината од 15 век се состоела од повеќе згради опкружени со ѕидови, но денешниот изглед, како и името Кронборг, го добила во време на кралот Фредерик Втори кој ја обновил во 1585 година.
Во 1816 година во замокот војниците ја одиграле претставата „Хамлет“ на Шекспир, одбележувајќи ја 200-годишнината од смртта на славниот писател. Оттогаш драмата е изведена повеќепати во различни делови на замокот, а улогата на Хамлет ја играле познатите актери Лоренс Оливие, Џон Гилгуд, Кристофер Пламер, а Џад Ло во 2009 година.
СТЕВНС КЛИНТ (STEVNS KLINT)
Стевнс Клинт e на списокот на светското наследство на УНЕСКО од 2014 година и всушност е природна област. Се наоѓа на островот Зеланд во данската провинција Зеланд, на околу 3,7 км југоисточно од градот Серџ Хединген. Стевнс Клинт е бела крајбрежна карпа долга 9,32 милји и достигнува до 40 метри на највисоките места. Исклучително е богата со фосили. Видливите фосилни записи претставуваат неверојатен доказ за влијанието на метеоритот за кој се верува дека ги убил диносаурусите и многу други животни на Земјата пред околу 65 милиони години.
ЛЕДЕН ФЈОРД ИЛУЛИСАТ
Фјордот Илулисат (кој движи 19 метри на ден) се наоѓа на западниот дел на Гренланд и се протега на 40 км западно од Гренландскиот залив до заливот Диско.
Во неговиот источен дел се наоѓа глечерот Jakobshavn Isbræ (гренландски: Sermeq Kujalleq), кој е најпродуктивниот глечер на северната хемисфера. Се движи од 20 до 30 метри на ден во текот на летото, при што од глечерот се одделуваат 20 милијарди тони санти мраз што секоја година лебдат и излегуваат надвор од фјордот. Некои од овие ледени брегови се екстремно големи (високи до 1.000 метри) и со години лебдат покрај фјордот додека глечерот не ги распарчи на помали парчиња и носени од морската струја пливаат на север сè додека не свртат јужно кон Атлантскиот Океан. Повеќето санти не се топат додека не дојдат до паралелата од 45°-40° (паралелата на која се наоѓа Њујорк, јужно од Лондон).
НОРВЕШКА – ЗЕМЈА НА ФЈОРДОВИ, МРАЗ И АУРОРА
Овде живеат луѓе чија љубов кон природата е безусловна и практично вметната во националниот карактер. Норвежаните се посебен народ, а најдобро ги опишал нивниот голем син Хенри Ибзен: „Тие што сакаат да ги разберат Норвежаните, прво мора да ја разберат чудната, но и опасна природна околина на Норвешка. Луѓето што живеат тука, пред сѐ, се луѓе на земјата, можеби повеќе од кој било европски народ.“ Најегзотичен дел за посета на Норвешка е нејзината северна територија. Во тој дел се јавува северната светлина, аурора буреалис, што претставува еден од најспектакуларните природни феномени, кога светлината си поигрува на ноќното небо и притоа создава прекрасни илузии. Но,Фјордовите се типичен географски поим што се поврзува со Норвешка. Тие се длабоки вдлабнатини во копното поплавени од морето уште од ледената доба. Тесни, кривулести заливи што навлегуваат длабоко во копното, сместени меѓу остри карпи што може да достигнат до 1.000 метри висина, потопени долини на поранешните масивни ледници, вистинско уметничко дело од природата, како што некои велат ремек-дело на Господ.
GEIRANGERFJORDEN И NAROYFJORD, НАЈВАЖНО ОБЕЛЕЖЈЕ НА НОРВЕШКА.
Geirangerfjord е мал залив што не се одликува со големина, должина и длабочина, но поради убавината се здоби со статус на една од најпопуларните туристички дестинации во Норвешка. Крстосувајќи со брод ќе имате можност да ги посетите најживописните места на фјордот. Тоа се мали села што нудат активна забава: возење со кајак, пловење, риболов… Најспектакуларните фотографии на фјордот се добиваат од карпата Фридралсувет (Friedalsyuvet). Во близина има водопади и музеј посветен на убавината на заливот.
Naroyfjord е најтесниот фјорд на оваа земја. Долг е 17 километри, а во најтесниот дел е широк само 300 метри. Други важни карактеристики на овој фјорд се стрмните карпи што се издигнуваат над 1.400 метри над Норвешкото Море.
ПРИСТАНИШТЕ БРИГЕН
Малите, но многу интересни населби се полни со историски докази. Една од нив е Бриген или Тискберигген (Bryggen или Tyskebryggen „Германско пристаниште“), всушност низа од ханзеатски трговски згради на источната страна на фјордот на влезот во градот што датира од 14 век. Неколкупати биле уништени во пожар, така што се останати само шест оригинални дрвени згради што датираат од 20- тите години од 18 век. Денес ова маало е туристичка атракција со продавници за сувенири, ресторани, кафулиња и музејот Бриген со археолошки остатоци од постарите згради.
Најстариот дел од Бриген е областа околу заливот Виген (Vågen) во средина на градот, каде што е сместена црквата Св. Марија (Mariakirken) од 12 век, и Бергенхус, една од најстарите и најдобро зачуваните тврдини во Норвешка.
Од жичарницата Флајбан (Fløibanen), која води кон Бергенската Флејненска Планина, има фантастичен поглед на градот и на фјордот. Тоа е најголема туристичка атракција во градот, но и една од најпосетуваните во Норвешка со повеќе од еден милион посетители годишно.
ЦРКВАТА УРНЕС СТАВЕ (URNES STAVE)
Ова е една од најстарите скандинавски цркви што постојат и денес, а датира од времето на Викинзите. Се наоѓа веднаш до фјордот Лустрафјорд (најдлабокиот дел на фјордот Сонгфејорд), во Општина Лустер, околу 5 км источно од селото Хафсло. Изградена е околу 1130 година и се верува дека е најстара зачувана дрвена црква што се наоѓа на првобитната локација. Стилот Урнес во кој е изградена ги поврзува традиционалното викиншко украсување на животински плетерски мотиви со традиционалната христијанската архитектура.
Под неа биле откриени темелите на уште две постари градби, но најинтересен е северниот портал, на кој има викиншки релјефи што прикажуваат раскошен плетер во кој лавот се бори со змии (симболична глетка на борба на Исус против сатаната).
МУЗЕЈ ПОД ОТВОРЕНО, ROCK ART OF ALTA
Светското наследство Петроглифите на Алта (Хелиристинген и Алта) се откриени во 1972 година, а оттогаш се пронајдени околу 5.000 камења со врежани цртежи. Најголемо место е Jiepmaluokta, на околу 4 км од центарот на Алта, каде што се пронајдени околу 3.000 посебни петроглифи и направен е музеј под отворено небо (музеј Алта). Најстарите цртежи датираат од околу 4200 година пр.н.е., а последните се од околу 500 година пр.н.е. Тие ја прикажуваат праисториската култура на ловци што ги собирале стадата ирваси, правеле чамци, ловеле риби и практикувале шамански ритуали. Овие петроглифи се единствени споменици од кои може да се научи за културата комса, за која се верува дека е далечен предок на луѓето од Саами.
ИСТОРИСКИ РИБОЛОВЕН РЕГИОН, АРХИ- ПЕЛАГОТ ВЕГАЖАН / ВЕГА
Вега (норвешки Vegaøyan) е составен од приближно 6.500 мали острови во Нордленд, веднаш под северниот поларен круг, чија површина од 1.037 км² ѝ припаѓа на Општина Вега, именувана по најголемиот остров во овој архипелаг. Од поголемите острови се издвојуваат Лананите и Скогшолмен, Хисвар и Сола, кои формираат природен резерват и засолништа за морските птици на островите Ланан, Фловир, Скјервар и Мудлварет. Откриени се докази дека овие острови биле населени уште во камено време, пред 10.000 години, што ги прави најстари населби во Северна Норвешка. Праисториските населби се сведоштво за способноста на луѓето да преживеат во најтешки услови, како што се нордиските. Рибарите и земјоделците можеле да преживеат во студената клима во последните 1500 години благодарејќи на единствената практика за користење на пердувите на северните патки. Поради оваа причина архипелагот е наведен како светско наследство во Европа во 2004 година.
СТРУВЕОВ ГЕОДЕТСКИ ЛАК
Струвеов геодетски лак е синџир на геодетски ознаки за триангулација, кој се протега од Хамерфест во Норвешка до Црно Море, минува низ десет држави во должина од 2.820 км. Лакот го основал Фридрих Георг Вилхелм, руски научник со германско потекло, од 1816 до 1855 година, за да ја утврди точната големина и облик на Земјата.Во 2005 година лакот бил вклучен во списокот за светско наследство на УНЕСКО.
Лакот првично се состоел од 258 триаголници и 265 оригинални точки. Списокот на веб-страници за светско наследство содржи 34 оригинални точки со нивни различни ознаки, како што се ознаки во камен, железни крстови, обелиси и др.
БОГАТСТВОТО НА ШВЕДСКА
Шведска има 13 страници за светското наследство на УНЕСКО. Дванаесет културни, едно природно и едно мешано наследство. Тука се кралската палата Дротнингхолм (Drottningholma) во Стокхолм, театар стар 300 години, Лапонскиот исклучителен биолошки систем со два сосема различни пејзажи што заземаат иста област, Црковно село во Gammelstadu, Luleå, Поморското пристаниште Karlskrona што се наоѓа во Југоисточна Шведска, Земјоделскиот пејзаж на Јужен Öland, Рударската област на Големата бакарна планина, во Фалун,Радиската станица Varberg датира од раните години на 20 век, 70 км јужно од Гетеборг…прекрасни места што на Шведска ѝ даваат посебен белег.
КРАЛСКАТА ПАЛАТА ДРОТНИНГХОЛМ
Палатата Дротнингхолм (Drottningholm – кралска резиденција во Стокхолм), изградена во 1580 година како кралска палата во Шведска, е на списокот на светско наследство на УНЕСКО од 1991 година. Во 1661 година, кога власта ја имала вдовицата кралица, замокот бил запален и изгорел до темел, а следната година била почната неговата реконструкција. Во текот на изминатите 400 години палатата многупати била реновирана, а последен пат на почетокот на 21 век. Во црквата, која е дел од палатата, сѐ уште се чуваат оргулите на Ках- ман од 1730 година и традиционалната црковна таписерија направена од Густаф V. Други значајни споме- ници се театарот Палас, Павилјонот на кинески чардаци, барокната и англиската градина…
ЖЕЛЕЗАРНИЦАТА ЕНГЕЛСБЕРГ
Во 12 век локалното население во централниот дел на шведскиот регион Норберг, освен што се занимавало со земјоделски активности, се обидело и почнало да производува квалитетно железо, а со тоа два века Шведска била стопански лидер. Енгелсберговата железарница која се наоѓа во близина на Стокхолм е речиси совршено зачувана и дава прекрасен увид во раното индустриско минато на Шведска.
КАМЕНИ РЕЗБИ ВО ТАНУМ
Во II милениум пр.н.е. почнало т.н. скандинавско бронзено време (1700-500 пр.н.е.), а карактеристично сведоштво за тоа се наодите на карпеста уметност во Бохуслен. Во текот на големата преселба на народите (300-700 г.) и викиншката ера (700-1000) ова подрачје било дел од Викен, поделено на две целини: Ранрике на север и Елфсисел на југ.
На културните остатоци во карпестата уметност се прикажани сцени од секојдневниот живот и од верските обреди. Карпестите цртежи кај Танум, кои се стари 2.500-3.000 години, се заштитени како светско наследство на УНЕСКО. Во покраината има и карпести резби на кои се овековечени земјоделските ак- тивности на населението, обредите, бродовите, куќните предмети, стапките, животните и симболите на плодност како фалуси.
Танум има повеќе од 400 уникатни камени резби со исклучителен квалитет од бронзеното време и се смета за уникатно уметничко достигнување за различните начини на претставување на луѓе, животни, оружје, бродови и други предмети, како и за нивниот културен развој. Резбите го претставуваат уникатниот живот и верба кај луѓето од бронзеното време и се добро зачувани.
ЛАПОНСКА ОБЛАСТ
Делови од Лапонија наречени „Лапонска област“ се прогласени за светско наследство на УНЕСКО. Во покраината се наоѓа Сарек, еден од најстарите и највпечатливите национални паркови во Европа, основан во 1909 година. Лапонија зафаќа површина од 109.702 км², речиси колку Португалија.
Во средиот век Лапонија се сметала за ничија земја. Всушност, тука живееле номадските Лапонци (Сами), а подоцна им се придружиле шведски, фински и норвешки доселеници (особено во крајбрежните предели и покрај големите реки). Шведските кралеви правеле напори да ја колонизираат и да ја христијанизираат областа. Дури и денес локалните малцинства ги имаат задржано својата култура и обичаи.
ТОП НОВОСТИ
