ЈУЖНА АМЕРИКА НА СВОИТЕ 18 МИЛИОНИ КВАДРАТНИ МИЛЈИ РАСПОЛАГА СО МНОГУ НЕВЕРОЈАТНИ ТУРИСТИЧКИ АТРАКЦИИ. ИАКО ГИ НЕМА АЈФЕЛОВАТА КУЛА И СТАТУАТА НА СЛОБОДАТА, ОВОЈ КОНТИНЕНТ Е ДЕСТИНАЦИЈА ПОЛНА СО ИЗНЕНАДУВАЊА. ОД ЖЕШКИТЕ ПЛАЖИ И ДОЖДОВНИТЕ ШУМИ НА БРАЗИЛ, ПА СÈ ДО СНЕЖНИТЕ АНДИ НА ЧИЛЕ. ОД СТРАСНИТЕ ТАНГO ТАНЧАРКИ ДО ЗЛАТНИТЕ ЦРКВИ ШТО ГИ УКРАСУВААТ УЛИЦИТЕ. ГИ ОБЕДИНУВА ГОЛЕМАТА ЉУБОВ КОН УБАВИНАТА И СТРАСТА КОН ЖИВОТОТ. ЈУЖНА АМЕРИКА Е ИСКУСТВО ШТО ТРЕБА ДА СЕ ДОЖИВЕЕ СО СИТЕ СЕТИЛА, ЗАТОА ПРЕПУШТЕТЕ Ѝ СЕ НА НЕЈЗИНАТА СМЕЛОСТ И ЖИВОПИСНА КУЛТУРА, КАКО И НА ДИВАТА И ИМПРЕСИВНА ПРИРОДА.
АРГЕНТИНА
Ако не сте ги виделе Аргентина и нејзините природни богатства, тешко дека сте ги виделе вистинските убавини на нашата планета. Никаде нема да видите толку раскошна флора и фауна: прекрасна природа, многу виножита над безброј водопади, неподнослива влажност на воздухот, суптропска клима, дождовни шуми, но и интересна култура и историја и богат ноќен живот.
Национален парк Лос Глацијарeс
Во 1981 година Националниот парк Глечери (Los Glaciares шпански за „глечери“), кој се наоѓа во аргентинската провинција Санта Круз, е вклучен во светското наследство на УНЕСКО. Глацијалните активности во паркот, главно, се видливи околу двете езера Аргентино и Видема. Во овие езера може да се видат спектакуларните прикази на глечерите што фрлаат парчиња мраз во ледените води. Паркот се наоѓа во област позната како Австралиски Анди во Аргентина, на границата на Чиле.
Со површина од 4.459 км² тоа е втор парк по големина во Аргентина. Неговото име потекнува од 47 големи и околу 200 помали глечери, од кои 13 пловат кон Атлантскиот Океан. Заедно претставуваат најголема ледена покривка надвор од Антарктикот и од Гренланд, на површина од околу 14.000 км², а околу половина од нив се наоѓаат во паркот. Дури 30 проценти од паркот се покриени со мраз. Паркот е поделен на два дела: на југ e Аргентинско Езеро долго 160 км, во кое се сливаат глечерите Перито Морено, Упсала и Спeгазини, а на север се езерото Видема и планините Фиц Рој и Церо Торе. Од деветте глечери најголем е Упсала, долг 48 километри, кој се спушта кон езерото Аргентино и постојано кон него исфрла огромни сини ледени плочи. Перито Морено е уште еден од деветте големи глечери и многу лесно може да се следи неговата прогресија и повлекување. Лос Глечирес ги привлекува алпинистите на врвот Фицрој, висок 3.375 метри, кој се издигнува на северот на овој парк и оттаму има прекрасен поглед на глечерот Морено.
Национален парк Игуасу (Iguazú)
Националниот парк Игуасу (67.620 акри) е создаден во 1934 година и во 1984 година е вклучен во списокот на светско наследство на УНЕСКО. Во паркот се наоѓа една од најголемите природни убавини на Аргентина. Сместен е на североисток, во суптропското шумско подрачје, на границата со Бразил. На границата со густите шуми реката Игуаси се влева во 275 водопади, спуштајќи се повеќе од 70 метри со заглушувачка бучава. Водопадите Игуасу се дел од најпопуларните туристички места во Аргентина и тоа од добра причина. Посетителите можат да уживаат во инспиративните погледи на водопадите, во излетничките области, патеките и во спортовите на вода. Кога ќе го видите овој регион, сфаќате колку навистина сме мали наспроти овие природни сили и нивнaтa големина. На јазикoт гуарaни Игуасу значи голема вода, а оваа река заедно со реката Парана ги поврзуваат три земји: Бразил, Аргентина и Парагвај. Има околу 300 водопади и, покрај водопадите Викторија во Африка, тие се најголеми во светот. Животните, како што се пумата, леопардите, игуаните и безброј убави птици, исто така, му даваат свој шарм на ова суптропско дождовно природно богатство.
Исусовите мисии на Гуарана
На следниот излет посетете го Мисионес, дел од Аргентина каде што сè уште живеат жителите Гуарани. Таму температурите на воздухот достигнуваат и до 40°C, а влажноста е околу 95 проценти. Луѓето од племето Гуарани сè уште живеат како порано. Нема асфалт, нема покриви, туку тераси и палмини гранки. Облечени само со парче кожа или мала прекривка, со грст украси и накит, овие домородци секогаш се насмеaни. Во тоа прекрасно подрачје можете да ги посетите и рудниците каде што сe ископуваат скапоцени камења (кварц, лапис или аметист). Накитот со скапоцени камења овде не е воопшто скап и никаде не е толку убав како во Аргентина. Мисиите на језуитите Гуарана (Misiones jesuíticas Guaraníes) е заедничко име за светско наследство на УНЕСКО, кое се состои од пет манастирски мисии изградени од језуитите во текот на 17 и на 18 век, со цел да се покрстат Индијанците во Гуарана во срцето на тропската дождовна шума на Аргентина во провинцијата Мисиес и во северозападниот дел од јужната бразилска држава Рио Гранде до Сул. Тие се запишани во списокот на светското наследство на УНЕСКО во Америка во 1983 година затоа што се модел на населби за покрстување на Индијанците кои во голема мера се инспирирани од хуманистичката филозофија на идеален град. Мисиите биле изградени откако некои началници на Гуарана (касики) му се заколнале на верност на кралот на Шпанија за да избегаат од опсадата на бандерените, португалските ловци на робови. Карактеристика на овие мисии е тоа што Гуаранците биле слободни, а тоа може најдобро да се види од извештаите за конфликтите меѓу језуитите и Гуаранците. Поточно, Гуаранците не ги поддржувале секогаш населените места направени за нив и културниот шок од промената на животниот стил, а во неколку случаи моралните вредности довеле до „бунт“, односно до напуштање на мисиите и востаниците повторно останале да живеат во шумата. Треба да се нагласи дека во целина и во контекст на времето односите на језуитите со домородците биле исклучително добри и релативно демократски.
Првично, језуитите изградиле 30 села Гуарани во покраината Мисионес, кои тогаш соодветствувале на денешната гранична област помеѓу Парагвај, Аргентина и Бразил. Денес 15 села се наоѓаат во Аргентина, седум во Бразил и осум во Парагвај. Сите се изградени по ист план, околу центарот се наоѓале црквата, свештеничкиот дом и училиштето, како и занаетчиските работилници.
Домовите на Гуараните се наоѓале „под“ и „над“ центарот. Се темелеле на големите традиционални долги колиби со една просторија каде што можеле да се соберат сите членови на семејството. Подоцна, кога Гуарани го прифатиле моделот на моногамно семејство, биле додадени прегради со кои се формирале соби во колибата.
Полуостровoт Валдес
Полуостровот Валдес (Península Valdés) се наоѓа на атлантскиот брег на североисточниот дел на аргентин- ската провинција Чубут (Патагонија). Полуостровот, кој се протега на околу 100 км источно кон океанот, има површина од 3.625 км² и 400 км крајбрежје полно со карпести заливи, плитки заливи, лагуни, песочни плажи, калливи брегови и островчиња. Тој е целосно трансформиран во природен резерват, основан за да ја заштити својата единствена светска популација на морски цицачи. Поради оваа причина во 1999 година полуостровот Валдес е ставен на списокот за светско наследство на УНЕСКО.
Најчести видови морски цицачи се јужниот морски лав, јужниот морски слон и крзнениот тулјан. Неговите северни брегови се дом на најсеверната популација на јужните морски слонови, а има повеќе од 1.000 единки. Но полуостровот Валдес, исто така, е важен терен за размножување на загрозените видови, како што е јужниот мазен кит. Исто така, во неговите води китовите орки развилe единствена стратегија за лов што ја приспособиле на локалните крајбрежни услови. Поточно, орките се фрлаат во плитките води на плажата Валдесто за да ги зграбат младите морски лавови и морските слонови, а честопати нивните тела ги исфрлаат на брегот.
Пештерски цртежи во Куева де лас Манос, Рио Пинтурас
Пинтурас (шпански: Рио Пинтурас) е река во Аргентина во провинцијата Санта Круз. Реката извира во Андите, во планината Зебалос, на надморска височина од 2.743 метри и тече 150 км до устието на реката Десеадо.
Дел од реката тече низ клисура (Cañadón Río Pinturas), во која се наоѓа пештерскиот систем Куева де лас Манос, кој содржи пештерски цртежи од пред 13.000 до 9.500 години. Има многу насликани карпи со прекрасни иконограми. Опкружен е со извонреден пејзаж со река што тече низ длабок кањон и ставен е на списокот на светско наследство на УНЕСКО од 1999 година.
Најпознат е по неговите предисториски слики со раце, стари од 13000 до 9000 години, поради кои го добил името Куева де лас Манос, т.е. Пештерата на раката.
Околу влезот на пештерата се насликани прикази на човечки раце што на поголема оддалеченост изгледаат како тантела во портокалова, црвена и жолта боја над неколку метри.
Податоците за староста на цртежите се добиени со радиојаглени датирања, односно со одредување на староста на радиоактивниот јаглерод изотоп 14С во тубуларните коски што сe користени за боја на ѕидовите. Во најголем дел тоа се прикази на левата рака, поради што се претпоставува дека сликарите во десната рака ја држеле цевката за прскање на бојата. Повеќето од нацртаните раце одговараат на големината на раката на тринаесетгодишно дете, поради што се поврзуваат со церемониите за иницијација (свеченост со која младите преку обреди стануваат рамноправни членови на заедница).
Во внатрешноста на карпата има пет групи пештерска уметност. Подоцнежните слики честопати се правеле на оние од претходните периоди. Боите биле изработени од природни минерални пигменти: фериум оксид за црвена и виолетова, а бел каолин, жолт јарозит и црн манган оксид се мешале со некое непознато сврзливо средство. Покрај рацете, има и слики на човечки суштества, животни, птици (ламата гуанако, птицата нанду…), геометриски форми, слики на сонцето и на ловење.
На сликите се прикажани обичаите на најстарите патагонски ловци и нивните техники на лов, како што се лов на опкружени животни, лов од заседа и употреба на оружје. Во овие сцени човечките и животинските карактери се прикажани како крајно динамични и природни. Најраните слики прикажуваат ловци-собирачи, а помалите апстрактни цртежи биле направени подоцна. Слични слики, иако помалку по број, може да се најдат и во блиските пештери.
Луѓето што ги насликале веројатно се предци на народите на културата Техуелче, на ловци собирачи што датираат од околу 700 години, a со доаѓањето на Европејците оваа нација практично била истребена.
Пештерата на рацете е исклучителна по својот временски континуитет и убавина. Поволните атмосферски услови, како што се исклучително малата влажност и стабилните камени sидови каде што не навлегува вода, придонеле за извонредна конзервација на цртежите.
Автентичноста на цртежите е неоспорна. Досега не се направени никакви санации и археолошките ископувања биле минимални, главно со цел да се датира локацијата.
Куева де лас Манос е наведен на списокот на светското наследство на УНЕСКО во 1999 година како „доказ за првите човечки општества во Јужна Америка“.
Провинцискиот парк Ишигуаласто и Националниот парк Талампаја
Националниот парк Талампaја (именуван е по пресушеното корито на реката Талампаја) се наоѓа во северозападната аргентинска провинција Ла Риоха, на крајниот запад на пампарските брда, меѓу планините Серо Лос Колорадос на запад и Сиера де Сажагастана на исток, на надморска височина од 1.500 метри, а зафаќа површина од 2.150 км². Основан е во 1997 година за да се заштитат важните археолошки и палеонтолошки места, како и природната средина на типичната пустинско-планинска флора и фауна.
Заедно со северниот соседен провинциски парк Ишигуаласто (Санта Круз, Аргентина), спаѓа во иста геолошка формација каде што се пронајдени повеќе фосили од растенија, диносауруси и од предци на цицачи, со што се откриваат еволуцијата на ‘рбетниците и природната средина од триазискиот период. Како резултат на тоа, овие две заштитени области, се ставени во списокот на светско наследство на УНЕСКО во Америка во 2000 година.
Неговиот пејзаж на црвен песочник во голема мера е обликуван од ерозијата на водата и ветровите во влажната клима со големи варијации на ноќните и на дневните температури, сезонските врнежи во лето и силните ветрови во пролетта. Клисурата Талампаја има карпи високи од 80 до 143 метри.
Во вакви услови зачувани се наоѓалишта на фосили од доцниот тријасик (карник), стари од 231,4 до 225,9 милиони години. Пронајдени се и остатоци од домородни населби со петроглифи, како што е населбата Пуера дел Канon (Puerta del Cañón). Полуномадските ловци-собирачи биле под влијанијата на доцните Инки, а со тоа Талапај станал најјужна област на ова влијание.
Долината на Квебрада де Хумахуака (Quebrada de Humahuaca)
Квебрада де Хумахуака го носи името на шпанскиот термин за планинскиот венец Квебрада („скршен“). Oвој планински венец отсекогаш служел како крстопат на економските, социјалните и културните размени во овој дел од Јужна Америка. Како резултат на тоа, 172.116 хектари на Квебрада де Хумахуака се ставени на списокот на светско наследство на УНЕСКО во Америка во 2003 година.
Таа била населена од полуномадски ловци-собирачи пред 10.000 години за што има значајни археолошки наоди. Низ долината се расфрлани остатоци од последователните населби чии жители создале и користеле многу патеки што ги поврзуваат шумските области на север со долините на југ. Првите населби биле на праисториски ловџиски и раноземјоделски заедници (9000 г. пр.н.е. – 400), а во планинските засолништа и пештери досега се пронајдени 26 археолошки локалитети. Најзначајни се остатоците од камени земјоделски терасовидни полиња близу Коктака, за кои се верува дека се стари околу 1500 години и сè уште се во употреба. Тие се поврзани со утврдени населби (pucaras) и заедно формираат драматичен незаменлив пејзаж во Јужна Америка.
ЧИЛЕ
Таму каде што се среќаваат Тихиот Океан, пустината Атакама и Андите започнува приказната за оваа магична јужноамериканска земја. Чиле е најдолга земја во светот, со крајбрежје од 6.500 км, со драматични и контрастни природни пејзажи што ќе ви го „украдат“ срцето. Сепак, исто така, таа е една од најтесните земји во светот со ширина од само 200 км. Овде може да го пронајдете најсушното место на светот, пустината Атакама, да се изгубите во величественоста на Патагонија со нејзините високи врвови и глечери… вистинска оаза за вљубениците во природата. Ако сакате да одите во Чиле, ќе ви помогнеме да одлучите што да видите, во зависност од вашите вкусови и време. Се обидовме детално да опишеме некои од местата за да не го пропуштите најдобро што има да го понуди Чиле и да можете сами да процените што е интересно за вас.
Дрвените цркви на Чилое
Островот Чилое е најголем остров на архипелагот Чилое во Јужен Чиле. Познат е по 150 иконски дрвени цркви од 17 и од 18 век, а 16 од нив се места на светското наследство на УНЕСКО. Во нив се отелотворени богатствата на островот и сведочат за спојот меѓу автохтоната индијанска и европската култура на доселениците.
Историскиот кварт на пристанишниот град Валпарисо
На еден и пол час возење од Сантијаго, главниот град на Чиле, покрај морето се наоѓа Валпараизо. Прекрасниот град на шарени фасади се протега на 42 рида. Валпараизо е најважен културен центар во Чиле и се вбројува во најубавите градови во светот. Изграден е на падините на планините што се спуштаат кон оке- анот. Познат е по лавиринтот на стари улици од калдрма и жичани железници. Историскиот центар на градот, изграден во стилот на колонијалната архитектура, е прогласен за место на светското наследство на УНЕСКО.
Во градот се родени поранешниот чилеански претседател Салвадор Аленде и генералот и диктатор Августо Пиноче, а таму живеел и поетот Пабло Неруда. Пабло Неруда го нарекол Валпараизо „невестата на океанот“.
Хумбарстон и Санта Лаура
Хамбертон и Санта Лаура се две поранешни рафинерии на шалитра (бела кристална сол што најмногу се употребува како вештачко ѓубриво, за производство на барут, како конзерванс за месо, компонента во ракетните горива, во производството на стакло и емајл, за пасти за заби и др.) во пустината Атакама. Овие рафинерии се ставени на списокот на светско наследство на УНЕСКО во Америка во 2005 година, а на списокот на загрозени места на светско наследство се најдоа истата година заради влошената состојба на зградите поради четириесет години небрежност, вандалски оштетувања и грабежи. Благодарејќи на низата владини мерки за подобрување на состојбата во последните 15 години, УНЕСКО ги отстрани од списокот на загрозени места во јули 2019 година.
Со своето големо производство двете рафинерии влијаеле врз развојот на земјоделските области во Северна и во Јужна Америка, како и во Европа, а притоа му донеле и големо богатство на Чиле. Но големата економска криза во 1929 година и вештачкиот процес на синтеза на амонијак, кој го развиле Фриц Хабер и Карл Бош и започнале со производство на ѓубриво, ги довеле овие две рафинерии до банкрот.
Двете рафинерии биле напуштени во 60- тите години на 20 век и oткако нивните градови станале „градови на духови“ во 70-тите години од минатиот век, тие биле прогласени за национални споменици и биле отворени за туристите. Во 2005 година се ставени на списокот на светско наследство на УНЕСКО како место на единствената пампинос, култура на работниците од Чиле, Перу и од Боливија. Имено, нивната култура била богата со јазици, креативност, солидарност и, пред сè, со борба за социјална правда што влијаело врз нејзиниот развој ширум светот.
Сивел, град на рудникот за бакар
Сивел е ненаселен рударски град на падините на Андите. Компанијата „Braden Cooper Co“ ја основала оваа населба во 1904 година, со цел тука да живеат рударите што ваделе бакар од рудникот Ел Тениенте, најголемиот подземен рудник во светот.
Во 1998 година чилеанската Влада го прогласила рударскиот град Сивел за национален споменик, а во 2006 година УНЕСКО го запиша како светско богатство.
Во 1990 година била спроведена политика за заштита на местото. Најистакнати атрибути се индустриските постројки, електричната инфраструктура и системите за вода за пиење и канализација. Некои згради се реновирани и одвреме-навреме се спроведува нивно одржување. Во моментов градот Сивел е сведоштво за античката ера во рударската индустрија во Чиле, но, пред сè, тоа е сведоштво за техничкиот и културниот напредок што оваа важна индустрија го имала во Америка.
Националниот парк Рапа Нуи
Националниот парк Рапа Нуи се наоѓа на Велигденски Остров. Паркот е географски изолиран и зафаќа површина од 6.800 акри. Државата Чиле го презела островот во 1888 година и во 1995 година е прогласен за место за светско наследство на УНЕСКО.
Познат е по своите 887 камени статуи создадени од жителите на Рапи Нуи, кои го населиле островот во 300 г. од н.е. Статутите се високи од шест до 70 инчи, изработени од карактеристични жолто-кафени вулкански карпи. Во периодот од 1837 до 1864 година статуите биле урнати, но со минимална штета и подоцна повторно биле обновени со меѓународна помош. Островот има висока биолошка разновидност и висок степен на ендемизам заради изолираната позиција. Главна закана за паркот се шумските пожари и ерозијата поради големиот број туристи. Владата на Чиле, заедно со Националниот совет за споменици, обезбеди финансиска поддршка за нивно зачувување.
Патот на Инките (Qhapaq Ñan)
Патот на Инките (шпански: Camino Inca) или „големиот пат“ претставувал најсеопфатен и наjнапреден систем на комуникација на претколумбиска Америка. Овој широк систем на трговија и одбрана на Инките се состои од мрежа на патишта што опфаќаат 30.000 км. Инките го граделе во текот на неколку века, а делумно е заснован на инфраструктурата на претходниците на Инките, особено на културата Вари.
Оваа извонредна мрежа на патеки минува низ еден од најекстремните географски терени на светот, поврзувајќи ги снежните врвови на Андите на надморска височина од повеќе од 6.000 метри и врелата дождовна шума на брегот, но и плодните долини и суровите пустини. Патеката ја достигнала својата макси- мална експанзија во 15 век, кога се протегала низ целиот пат низ Андите. За изградбата на патот биле потребни многу време и напор, а фактот дека многу делови сè уште се во добра состојба и по повеќе од 400 години употреба, укажува на квалитетот на градбата.
За време на шпанското владеење на делови од патот им бил даден статус на „Кралски пат“. Денес Патот на Инките (Qhapac Nan), систем на патеки на Андите, има 273 дела што се зачувани во опсег од повеќе од 6.000 км.
Патот на Инките е ставен на списокот на светското наследство на УНЕСКО во Америка во 2014 година бидејќи претставува општествено, социјално, политичко, архитектонско и инженерско достигнување на Инките.
Во следниот број ќе ве запознаеме со прекрасните и не помалку важни убавини на Бразил, Перу…
ТОП НОВОСТИ
